سایت گفتمان مقاومت : کتاب لیبی پس از قذافی شرح مقاومت و بیداری اسلامی مردم لیبی میباشد که توسط سفیر جمهوری اسلامی ایران در لیبی جناب آقای دکتر حسین اکبری به رشته تحریر در آمده است

سخن ناشر

بيداري اسلامي و مقاومت در شمال افريقا با دو رويكرد مبارزه با استبداد داخلي و مقابله با وابستگي به غرب، دامن ديكتاتوري‌هاي ديرپاي منطقه را گرفت و اين اميد را كه مردم مسلمان اين كشورها مي‌توانند حكومت را خود به دست گيرند، زنده كرد اين تحولات علاوه بر پايان دادن به حكومت بن علي در تونس و مبارك در مصر، به حكومت معمر قذافي، طولاني‌ترين و خشن‌ترين ديكتاتوري شمال افريقا، پايان بخشيد مردم ليبي كه ۴۲ سال حكومت بسته قذافي را تحمل كرده و برخي تلاش‌هاي خود را براي رهايي بي‌نتيجه ديده بودند، پس از مشاهده پيروزي مردم تونس و مصر، انگيزه و روحيه‌اي مضاعف پيدا كردند و اين بار با اتحاد و همتي دوچندان و پرداخت هزينه‌هاي سنگين موفق شدند انقلاب خود عليه قذافي را به پيروزي رسانند

قذافي طي ۴۲ سال حكومت با وجود شعارهاي ضدغربي و ضدصهيونيستي اوليه و برخي اقدامات عليه امريكا، در عمل اقدام مؤثري انجام نداد و در پايان حكومت همه قدرت و اعتبار و منافع ملي خود را دو دستي تقديم غرب كرد؛ لذا براي او كه خود را «شاه شاهان افريقا» مي‌ناميد نه اعتباري در جهان و منطقه مانده بود و نه احترامي نزد مردم ليبي جهانيان او را «عاقل‌ترين ديوانه جهان» مي‌دانستند و مردم ليبي نيز از اقدامات داخلي و خارجي او شرمسار و خشمگين بودند

قذافي در دهه آخر حكومت خود همه اعتبار و قدرت و منافعش را تسليم غرب كرد تا شايد هنگام ضرورت غرب حامي او باشد؛ با وجود اين، غرب و امريكا با مشاهده امواج توفنده انقلاب مردم ليبي، تاريخ مصرف قذافي را تمام‌شده ديدند لذا نه تنها از وي حمايتي نكردند، بلكه عليه وي اقدام كردند تا در حكومت آينده ليبي سهمي داشته باشند اين عملكرد هميشگي امريكا و غرب در قبال دوستان خود هنگام ضرورت بوده است

در كشور ما، چه قبل از وقوع تحولات بيداري اسلامي چه ‌اكنون كه در متن اين تحولات هستيم، كتاب‌ها و مطالبي درباره برخي كشورهاي شمال افريقا به ويژه مصر منتشر شده است، اما فقدان ادبيات در مورد ليبي مشهود است كتاب حاضر كه نوشته دكتر حسين اكبري، سفير محترم جمهوري اسلامي ايران در ليبي است، بررسي جامعي از ليبي صورت داده است با توجه به حضور ميداني و اشراف نويسنده بر موضوعات ليبي، مطالبي كه در اين كتاب آمده است در منافع فارسي كمتر يافت مي‌شود؛ به ويژه بخش‌هاي مربوط به حركت اسلامي، قبايل ليبي و هم‌چنين روابط پرفراز و نشيب ليبي با قدرت‌هاي بزرگ و كشورهاي منطقه در كمتر منابعي مورد بحث قرار گرفته است كه علت آن فضاي بسته ليبي در دوران قذافي بوده است

شناخت ويژگي‌هاي ساختاري و تاريخي ليبي و اقدامات و عملكرد قدرت‌هاي بزرگ در اين كشور ژئواستراتژيك و نيز تحولات دوران پس از قذافي مي‌تواند علاوه بر كمك به تصميم‌سازان اين حوزه، منبع مطالعاتي مفيدي براي علاقه‌مندان مطالعه و تحقيق درباره ليبي باشد

اميد است مطالعه اين كتاب، زمينه آشنايي بيشتر خوانندگان محترم را با تحولات ليبي فراهم كند

مؤسسه مطالعات انديشه‌سازان نور

منبع : سایت گفتمان مقاومت

مقدمه نویسنده

لیبی كشوري سرشار از منابع نفت و گاز و داراي اهمیت ژئوپلیتيكی است آنچه موجب افزايش اهميت اين كشور شده نیاز اقتصادی کشورهای همسایه عربی و غربی و یکدست بودن جمعیت بیش از شش ميليوني اين كشور به لحاظ قومی ‏و مذهبی است مردم ليبي از نظر اعتقادی و اجتماعی، به اسلام سنتی و عادات قبیله‌ای پاي‌بند هستند؛ لذا به رغم درآمد سرشار اقتصادي و موقعیت ممتاز ژئوپلیتيكی، فرهنگ اجتماعی این کشور رشدي متناسب نداشته است بنابراین تعبیر نام‌گذاری ليبي به عنوان «غنی‌ترین کشور فقیر جهان» در مقایسه با چاد، همسایه جنوبی آن، به عنوان «فقیرترین کشور اقتصادی جهان» از حیث فرهنگ اجتماعی و حتی مذهبی به نظر تعبیر درستی باشد؛ زیرا لیبی در دوران قذافی در مسیر عقب‌گرد فرهنگی قرار گرفته است علاوه بر اين، لیبی به ‌رغم مبارزات گسترده با استعمار در طول قرن‌ها، تنها توانسته است اشکال سلطه استعمارگران را تغییر دهد؛ تنها در دوره حاکمیت سنوسیه به ویژه پس از استقلال لیبی در سال ۱۹۵۱م این کشور به استقلال واقعی رسید در حالی که لیبی در دوران قذافی به نحو دیگری تحت سلطه استعمار قرار گرفت به همین دلیل این ملت تنها از تاریخ گذشته خود از دوران سنوسی‌ها به خیر و نیکی یاد می‏کند، چون مردم در آن دوران آزادي بيشتري در فعالیت‌های دینی، اجتماعی و سیاسی نسبت به دوره‌‌های دیگر داشتند در نتیجه پرچم وسرود ملی زمان سنوسیه را برای انقلاب برگزیدند در دوران ۴۲ ساله حکومت قذافی مردم براساس شعارهای وی همواره احساس می‌کردند در حال مبارزه علیه استعمار و اسرائیل هستند؛ در حالی که شعار و ادعاهای ۴۲ ساله قذافی نتیجه‌ای برای ملت فلسطین در پی نداشت شاید بتوان گفت قذافی به عنوان نسخه‌اي جدید و مجهول با مهندسی حساب‌شده‌ نظام سلطه، با القاي اندیشه خود در قالب کتاب سبز، ۴۲ سال ملت‌ خود را در غفلت نگه‌داشت و به این بهانه آزادی اجتماعی، سیاسی و حتی دینی مردم را مصادره به مطلوب كرد وي همواره با برخوردهای نامتعادل با کشورهای همسایه و جهان سعی کرد از خود شخصیتی فوق‌العاده در ذهن ديگران بسازد ناسازگاری با همه و هزینه برای خرید غرور کاذب باعث شد ثروت انبوه ملت لیبی تاراج شود هم اکنون این ملت با شش میلیون جمعیت و صادرات روزانه ۱۶ میلیون بشکه نفت و گاز، در فقر بهداشتی، علمی، فرهنگی، سیاسی و حتی دینی قرار گرفته و در نتیجه فاقد حداقل استانداردهای لازم برای زندگی است ظاهراً ویروس این بیماری از بیرون تزریق می‌شود، به نحوی که کشورهای ثروتمند مسلمان یا باید تسلیم نظام سلطه شوند یا تخریب شوند و عقب‌مانده بمانند؛ چنان كه عراق در زمان صدام شرایطي مشابه بلکه بدتر داشت بنابراین نام‌گذاری قذافی به عنوان «عاقل‌ترین دیوانه جهان» شایسته به نظر می‌رسد شاید بسياري باور داشتند که قذافی سیاست خارجی‌ خود را بر اساس منافع ملت فلسطین تنظیم کرده است، چون همواره کشورهای عربی، افریقایی و حتی غربی را در راستای منافع ملت فلسطین مخاطب قرار می‌داد اگرچه در ظاهر هزینه‌های بسیار کرد تا جبهه ضد اسرائیلی را در جهان ایجاد کند، اما در عمل خدماتی که قذافی به اسرائیل كرده به مراتب بیشتر از دیگران بوده است براي مثال، اقدام قذافي در دعوت از امام موسی صدر و همراهانش در شهریور ۱۳۵۷ به لیبی و ناپدید شدن آنها، به شدت در فرهنگ انسانی، عربی و به ویژه اسلامی تقبیح شده است، و در طول تاریخ بشر حتی در زمان جاهلیت نیز کمتر اتفاق افتاده است در آن زمان امام موسی صدر پرچم‌دار مبارزه با اسرائیل و منادی سلطه‌ستیزی بود اقدام قذافی علیه امام و یارانش چنان حساب‌شده و مهندسی‌شده بود که حتی فرزندش سیف‌الاسلام که قرار بود جانشين او شود و نيز مسئول سازمان اطلاعات و امنیت لیبی که از یاران دیرین و امین قذافی بود، اطلاعي از آن حادثه نداشتند مي‌توان گفت قذافی در اجرای این دستور مأموری بیش نبوده است، زیرا چنان در این قضيه بسته و حساب‌شده به اسرائیل خدمت کرد که عبدالسلام جلود، معاونش و کسانی که در آن زمان شاهد حادثه بودند، نتوانستند از نتیجه مطلع شوند اقدام دیگر قذافی طراحی ترور رهبر جهاد اسلامی فلسطین دکتر فتحی شقاقی لیبیایی‌الاصل (متولد شهر بنی ولید)، از رهبران در صحنه و برجسته مبارزه علیه اسرائیل بود که با اصرار بیش از حد قذافی (چون برنامه‌ریزی کرده و قول داده بود) وارد لیبی شد و پس از خروج اجباری، در کشور مالت ترور شد يك روز بعد از ترور شقاقی، یکی از معارضان قذافی به نام ابوعلی زید، از رهبران جبهه نجات لیبی، در لندن توسط موساد ترور شد قذافی در اقدامي ديگر ابونضال، جریان انشعابی از یاسر عرفات را جذب کرد كه سپس به طرز مشکوکی کشته شد قذافي در سال ۱۹۷۳ ده‌ها هواپیمای میراژ از فرانسه خرید و برای استفاده در جنگ اعراب و اسرائیل در اختیار جمال عبدالناصر، رئیس‌جمهور مصر، قرار داد؛ در حالی که اسرائيل قبل از آغاز عملیات تمام هواپیماها را در آشیانه منهدم کرد در مقابل این خدمات، قذافی تنها رهبری بود که معارضانش در هیچ کجای جهان امنیت نداشتند؛ همان‌طور كه اسرائیل اين توانمندي را دارد كه با نفوذ در تمام کشورهای غربی و بسياري کشورهای عربی و اسلامی مخالفین خود راحذف کند

برخوردهای تخیلی قذافی با جهان نیز از وی شخصيتي غیرقابل محاسبه و پیش‌بینی به نمايش ‌گذاشت در واقع او خود را به دیوانگی زده بود و امکان محاسبه را از دست همه حتی از دوستان و همکارانش و ملت لیبی گرفته بود در این بين بیشترین ثروت لیبی نيز ‌نصیب غربی‌ها شد؛ يعني همان چیزی که نظام سلطه بر اساس آن قدرت خود را شکل داده است ظاهراً رسالت قذافي تخریب فرهنگ جامعه لیبی بوده است که به مراتب بیشتر از خسارت‌های اقتصادی و رفاهی برای ملت لیبی هزینه در پی دارد، زیرا بازسازی فرهنگی مستلزم پروسه طولانی است در چنین شرایطی مردم لیبی ناگزیر از انجام انقلاب علیه قذافی شدند و در موج بیداری اسلامی‏ توانستند رژیم قذافی را ساقط کنند به رغم آنكه خواست مردم در تناقض آشکار با منافع غربی ـ عربی است،  ولی خلأ وجود رهبر مقتدر در انقلاب لیبی به بی‌نظمی ‏و هرج ‌و مرج در جامعه انجاميد در اين ميان، نگراني قدرت‌های بیرونی از تبديل شدن لیبی به کشوری مستقل و برخوردار از موقعيت ژئوپلیتيكي و سرشار از منابع انرژی باعث شد كه درصدد مصادره انقلاب بر آیند بنابراين، نهال نوپای انقلاب لیبی در مسیر طوفان و تهدید آنها قرار گرفته است آنها می‌دانند كه لیبی به لحاظ اقتصادی و امنیتی نیازی به غرب ندارد و در صورت خروج از حلقه نظام سلطه می‌تواند مانعی ‌علیه غرب و چالشی براي حکومت کشورهای غیردموکراتیک عرب باشد از طرفی مردم لیبی به دنبال مطالبات مشروع برای جبران حقارت‌های فروخورده ‌خود در طول تاریخ‌اند و حاضر به مذاکره و مصالحه با اشغالگران نیستند؛ در نتیجه قدرت‌هاي بيروني در تلاش‌اند با مدیریت صحنه، مردم را مجبور کنند از خواسته‌های خود عقب‌نشيني کنند و شرایط آنها را بپذیرند حال باید دید نتيجة این تجربة نادر تاریخی که برای اولین بار با قیام مردمی آغاز شده است، چه خواهد شد؟ مسلماً اگر مردم به خدا تکیه و مقاومت و صبر و درایت اسلامی پیشه کنند، پیروز خواهند شد در صحنه سیاسی لیبی برخی گروه‌های تندرو و افراطی، که معمولاً از اسلام چهره‌اي خشن، بی‌منطق و غیردموکراتیک می‏سازند، و جریان‌هاي لیبرالی تفریطی برای کشاندن ملت به سوی اندیشه مطلوب غرب یعنی حکومت غیردینی عمل می‌کنند جبهه متحد غربی ـ عربی توانسته است با وارد کردن لیبی به بحران سوریه و حمایت از معارضین سوری، آنها را با جبهه مقاومت درگیر کند و از سوی دیگر با ایجاد ناامنی‌ها اعم از انفجار، حمله به سفارت‌خانه‌ها، و تخریب قبور شیوخ صوفی در لیبی مردم را به شدت نگران اسلام سياسي کند تا آنان به ناچار به سمت لیبرال‌ها تمایل پیدا کنند

کتاب حاضر در هفت فصل، اطلاعاتي در حد يك دايرةالمعارف كوچك از لیبی ارائه مي‌دهد فصل اول به تاریخ گذشته لیبی مي‌پردازد فصل دوم اطلاعات عمومی ‏از لیبی ارائه مي‌دهد که البته جامع نیست چون هنوز در لیبی قانون اساسی و حکومت رسمی ‏وجود ندارد ولی بيشتر از کتاب سبز موجود لیبی قابل استفاده است در فصل سوم تاریخ احزاب اسلامی ‏و غیراسلامی ‏و معارضه قذافی مورد بررسي قرار مي‌گيرد فصل‌هاي چهارم و پنجم به همسایگان و بازیگران بین‌المللی مي‌پردازند در فصل ششم روزشمار انقلاب آمده است در فصل هفتم با نگاهی به جامعه‌شناسی لیبی، فرصت‌ها و چالش‌های انقلاب در چشم‌انداز آینده مورد بررسي قرار گرفته است همان‌طور که از منابع پیداست، بیشتر از منابع عربی و انگلیسی استفاده شده است به دلیل نبود منابع فارسی و نبود منابع و کتب معتبر در لیبی به علت فشار حکومت قذافی در تحریف حقایق از سوی نویسندگان، نگارنده در شرایط دشواری توانسته است منابع معتبر و مفیدی برای مخاطب به دست آورد و از آنها استفاده کند بیش از ده‌ها کتاب عربی و انگلیسی مطالعه شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت براي مثال، فصل اول تلخیصی از دو جلد کتاب هزار صفحه‏ای تاریخ لیبیا نوشته ایلیتش بروشن روسی است که استادان لیبیایی نیز آن را تأیید کردند در ارتباط با احزاب لیبی و معارضین لیبی از برخی کتاب‌های چاپ‌نشده در زمان قذافی استفاده شده است هم‌چنين بیش از سه کتاب عربی کاملاً ترجمه و از بخش‌هایي از آنها استفاده شده است در استفاده از منابع انگلیسی آقای دکتر وصالی کمک شایان تقدیری كرده است در فصل‌های ششم و هفتم از تجربيات میدانی نگارنده طی سه سال حضور در صحنه براي تجزیه و تحلیل مطالب استفاده شده است اميد است اين كتاب براي خوانندگان محترم مفيد باشد و تقاضای نويسنده را در کمک به رفع نواقص و اشكالات پذیرا باشند                                                    

 حسین اکبری

 دی ماه ۱۳۹۲

منبع : سایت گفتمان مقاومت

فهرست مطالب

منبع سایت گفتمان مقاومت

کتابنامه

نام كتاب: ليبي پس از قذافي

نويسنده: دکتر حسين اكبري

ويراستار: طاهره زارع زواردهي

تايپ و صفحه‌آرايي: مرضيه روشن‌روان گيلوائي

طراح جلد: حسين ابوالحسني

نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۹۳

شمارگان: ۱۰۰۰ جلد

دانلود کتاب از کتابخانه سایت

منبع : سایت گفتمان مقاومت